3 listopada 2024, niedziela

Co to jest odporność i kiedy nie działa

| |

Error!
No 'inofontresizer_widget' widget registered in this installation.

Odporność można zdefiniować jako stan organizmu, w którym zachowuje on zdolność do kontrolowania i usuwania czynników zagrażających jego integralności. Zagrożenie może pochodzić zarówno ze środowiska zewnętrznego (czynniki infekcyjne i ich toksyczne produkty, a także inne szkodliwe dla tkanek czynniki fizyczne i chemiczne), jak i z wnętrza organizmu (obumierające i zdegenerowane tkanki, w tym rozwijające się komórki nowotworowe). Z tego artykułu dowiesz się co to jest odporność i kiedy nie działa?

Mechanizmy odporności

Obrona przed tak wieloma zagrożeniami jest kluczowa dla przeżycia organizmu, toteż w celu jej zapewnienia powstało bardzo wiele niezależnych, choć ściśle ze sobą współpracujących mechanizmów obronnych. Lekarze, mówiąc o naszej odporności, często używają sformułowań odporność wrodzona i odporność nabyta. Różnica pomiędzy nimi polega na zdolności do niszczenia obcych komórek. Odporność wrodzona odróżnia jedynie komórki swoje od obcych, a nabyta uwzględnia także indywidualne cechy intruza. Odporność nabyta ma również zdolność zapamiętywania obcej komórki, a dokładniej związanego z nią charakterystycznego związku chemicznego – antygenu. Dzięki temu silniej i szybciej reaguje na powtórne wtargnięcie tej substancji do organizmu. 

Odporność nieswoista

Mechanizmy odporności nieswoistej, nazywanej również naturalną, oparte są o działanie elementów zarówno komórkowych (głównie leukocyty), jak i humoralnych (białka: układ dopełniacza, laktoferyna, cytokiny). Część problemów wymagających odpowiedzi odpornościowej może nie być możliwa do rozwiązania za pomocą mechanizmów odporności nieswoistej. Dotyczy to m. in. niektórych infekcji wybitnie zjadliwymi drobnoustrojami, w tym wielu infekcji wirusowych. W takich sytuacjach dostatecznie dojrzały układ odpornościowy odwołuje się zwykle do mechanizmów swoistych.

Odporność swoista

Odporność swoista zapewniana jest przez limfocyty ściśle współpracujące z układem chłonnym (limfatycznym). Najprościej rzecz ujmując, odporność swoista jest drugim obrońcą, który zaczyna działać, gdy pierwszy (odporność nieswoista) zawiedzie, czyli nie zwalczy patogenu. Podział odporności na swoistą i nieswoistą jest jednak do pewnego stopnia umowny, w rzeczywistości bowiem bez wspólnego działania każdy z tych typów odpowiedzi może okazać się zawodny. Świadczą o tym z jednej strony zaburzenia odpowiedzi nieswoistej (np. genetycznie uwarunkowany niedobór neutrofilów), z drugiej zaś odporności swoistej (SCIDAIDS).

Co obniżenia odporności?

Co to jest odporność - przeciwciała w obronie przed wirusami
fot. Obrona układu odpornościowego przed wirusami.
Leukocyty atakują wirusa grypy.

Stany obniżonej aktywności lub zmniejszonej produkcji wielu czynników odpowiedzialnych za odporność występują w immunosupresji, podczas chemioterapii, mieloablacji przy transplantacji szpiku, są też związane z wyczerpaniem organizmu, stresem, chorobami przewlekłymi, ciężkimi urazami, głodzeniem. Istnieje wiele powodów pojawiających się trudności z odpowiednim reagowaniem na płynące z zewnątrz i wewnątrz organizmu zagrożenia. W takich przypadkach stosuje się różnego rodzaju środki zaradcze, począwszy od prób usunięcia czynników upośledzających odporność, poprzez różnego rodzaju stymulację swoistą (szczepionki) i nieswoistą (substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego), aż po uzupełnianie brakujących składowych układu odpornościowego (np. immunoglobuliny).

Naturalne sposoby wzmocnienia odporności

Co to jest odporność
Dieta dla wzmocnienia odporności

Jakość funkcjonowania naszego układu odpornościowego zależy w znacznej mierze od nas samych. Chcąc podnieść swoją odporność, dobrze jest prowadzić zdrowy styl życia, zachowując zbilansowaną dietę opartą na naturalnych produktach, pamiętając o codziennej dawce ruchu i wypoczynku, a także dbając o dobry sen.

Krioterapia, czyli leczenie zimnem 

W ostatnich latach popularne stały się zabiegi krioterapii ogólnoustrojowej polegające na oddziaływaniu na powierzchnię ciała bardzo niskimi temperaturami (poniżej 120o C) w specjalnej kriokomorze, w której przebywa się od 1 do 3 minut. Ich efekt immunologiczny polega na zwiększeniu odporności komórkowej i humoralnej. Pod wpływem niskich temperatur dochodzi także do wzrostu w surowicy aktywności bakteriobójczej białek dopełniacza oraz immunoglobulin klasy IgA, IgG i IgM. Niektórzy autorzy zanotowali istotny, korzystny wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na psychikę pacjentów, wyrażający się m.in. poprawą nastroju, uczuciem relaksacji, ustąpieniem uczucia zmęczenia oraz poprawą jakości zasypiania i snu. Warto pamiętać, że układ immunologiczny to obok nerwowego najbardziej skomplikowany system w organizmie, a jego funkcja daleko wykracza poza kontrolowanie i odpieranie czynników infekcyjnych. Niezwykle ważnym zadaniem tego układu jest również nadzór immunologiczny nad komórkami i tkankami, który pozwala na eliminację powstających komórek nowotworowych, oczyszczanie tkanek ze zdegenerowanych i zniszczonych elementów, a także ich gojenie i regenerację. Utrzymanie sprawności układu odpornościowego jest jednym z najważniejszych zadań organizmu z punktu widzenia zachowania homeostazy, definiowanej najogólniej jako zdolność do utrzymania wewnętrznej stabilności organizmu przez samoregulację procesów fizjologicznych. Homeostaza zaś jest niezbędnym warunkiem  prawidłowego funkcjonowania organizmu, a zatem przeżycia osobnika.

SJ
Więcej artykułów z kategorii | |

Dodaj komentarz