W kręgu zainteresowania neurologa znajdują się choroby związane z wadami układu nerwowego. Osoby starsze najczęściej cierpią z powodu dolegliwości kręgosłupa, neuralgii, bólów i zawrotów głowy, padaczki, guzów, migreny, a także urazów i zakażeń układu nerwowego oraz chorób o podłożu emocjonalnym.
Neuralgia – to tzw. nerwoból, czyli ból pojawiający się w części ciała „przypisanej” do konkretnego nerwu. Kiedy ten jeden wadliwy nerw jest uszkodzony, przewodzeniu bodźców do mózgu towarzyszy bolesność. Chodzi o taką sytuację, kiedy nagły ból pojawia się np. w mięśniach pod wpływem podmuchów wiatru.
Padaczka – zaburzenie neurologiczne, które jest następstwem czasowej niesprawności mózgu, a dokładniej jego aktywności elektrycznej. Przypadłość ta w coraz większym stopniu dotyka osób starszych, a ryzyko zwiększają rozmaite uszkodzenia mózgu. Objawia się napadami padaczkowymi, które mogą wystąpić w jednej z wielu postaci (np. drgawki, chwilowa utrata świadomości czy szereg innych zaburzeń).
Migrena – bardzo dotkliwy ból głowy, którego przyczyny nie zostały dostatecznie poznane. Napadowi migreny oprócz silnego bólu głowy (okolice czoła, skroni, za okiem) mogą towarzyszyć nudności, wymioty czy nadwrażliwość na silne bodźce. Migreny, zwłaszcza jeśli pojawia się regularnie, nie leczy się tabletkami przeciwbólowymi dostępnymi bez recepty. Konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu rozpoczęcia leczenia i przepisania odpowiednich leków.
Niektóre z dolegliwości można rozpoznać dość łatwo, inne wymagają przeprowadzenia skomplikowanych badań. Aby umówić się na konsultację z neurologiem w ramach NFZ, potrzebne jest skierowanie.
Przypadłości typowe dla podeszłego wieku to udar mózgu i choroba Parkinsona.
Udar mózgu objawia się w sposób nagły poprzez:
- niedowład lub porażenie mięśni twarzy, ręki i/lub nogi (przeważnie obejmuje tylko jedną stronę ciała),
- brak czucia twarzy, ręki i/lub nogi (również po jednej stronie ciała),
- ból głowy niewiadomego pochodzenia,
- trudności w mówieniu i rozpoznawaniu znaczenia słów,
- trudności z chodzeniem,
- zaburzenia równowagi,
- zaburzenia widzenia,
- zawroty głowy.
Niezależnie od tego, czy wystąpią wszystkie powyższe objawy, czy tylko niektóre z nich, należy niezwłocznie udać się do szpitala. Nawet jeśli znikną same z siebie, nie wolno ich lekceważyć. Udar wiąże się ze stopniowym obumieraniem komórek mózgu, dlatego każda sekunda opóźnienia jest niepowetowaną stratą dla całego organizmu. Im dłuższa zwłoka, tym większe ryzyko wystąpienia groźnych i nieodwracalnych konsekwencji.
Udarowi mózgu można zapobiegać. Profilaktyka polega głównie na ograniczaniu czynników ryzyka. Jako że potęgują je takie choroby, jak cukrzyca, miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze, należy przede wszystkim dbać o relaks i higienę pracy (by zredukować stres), utrzymywać pod kontrolą ciśnienie, poziom cukru we krwi i wagę, rzucić palenie, regularnie ćwiczyć, ograniczyć spożywanie alkoholu oraz zachowywać zdrową dietę.
Choroba Parkinsona dotyka ośrodkowego układu nerwowego, a u jej przyczyn leży postępujące obumieranie komórek nerwowych. Jest to przypadłość typowa dla osób po 40 roku życia (średnia zachorowań to 58 lat) i dotyka głównie mężczyzn. Trudno ją zdiagnozować w początkowej fazie, ponieważ rozwija się powoli, a jej wczesne objawy zazwyczaj nie sugerują poważnego stanu. Kiedy pojawia się zmęczenie czy osłabienie, łatwo je uzasadnić podeszłym wiekiem i wieloma innymi czynnikami. Jednak typowe dla parkinsona są także: spowolnienie ruchów, drżenie rąk, niezgrabne ruchy, zaburzenia równowagi, sztywność, trudności z pionizacją, potliwość i stany depresyjne. Wraz z upływem czasu symptomy te przybierają na sile, a chorzy muszą włożyć coraz więcej wysiłku w takie czynności, jak wstanie z krzesła, jedzenie czy ubieranie się.
Zanikania komórek nerwowych nie da się zatrzymać, a to oznacza, że choroba Parkinsona jest nieuleczalna. Można jednak znacznie spowolnić ten proces poprzez odpowiednio dobrane leki i rehabilitację. Złagodzenie objawów skutkuje poprawą jakości życia i przedłużeniem sprawności i samodzielności seniora. W przypadku zauważenia u siebie wyżej wymienionych objawów, warto jak najszybciej skonsultować się z neurologiem.
