Osobom w wieku dojrzałym psychiatra może przyjść z pomocą w przypadku rozmaitych zaburzeń związanych ze sprawnością umysłową. Zupełnie niepotrzebnie wielu ludzi obawia się takiej konsultacji, jak gdyby psychiatra miał poddawać ocenie każde słowo. Tymczasem jest to specjalista, dzięki któremu samodzielność i dobre samopoczucie mogą trwać bardzo długo.
Seniorzy najczęściej skarżą się na słabnącą pamięć. To akurat nie jest jeszcze powodem do zmartwień, ponieważ z wiekiem rzeczywiście umyka coraz więcej informacji. Kiedy jednak dochodzą do tego długotrwałe zmęczenie i inne niepokojące objawy, konsultacja jest wskazana. Psychiatra jest lekarzem, więc w razie potrzeby może przepisać odpowiednie leki. Wizyta u niego w ramach NFZ nie wymaga skierowania.
Wczesne wykrycie zaburzeń pozwala złagodzić objawy lub wręcz zatrzymać postęp takich chorób, jak depresja, demencja czy choroba Alzheimera.
Depresja u osób starszych nieco różni się od tej, która dotyka ludzi młodszych. Łatwo ją przeoczyć, ponieważ jej pierwsze objawy są dość typowe dla seniorów. Jednak oprócz problemów z pamięcią, zaniku sił czy ogólnego zmęczenia występują tu także: zauważalny spadek nastroju (smutek, lęk, apatia, brak zainteresowania czymkolwiek), rozdrażnienie czy bezsenność. Osoby dotknięte depresją mogą także skarżyć się na bóle w różnych miejscach.
Depresja jest bardzo niebezpieczna, ponieważ wpływa na osłabienie całego organizmu. Jeśli dana osoba cierpi również na inne choroby, ich objawy mogą się nasilić. Nieleczona depresja osłabia kondycję umysłu, który w innym przypadku byłby całkiem sprawny. W skrajnych przypadkach prowadzi do prób samobójczych.
Demencja, inaczej otępienie starcze, polega na stopniowej utracie zdolności do poznawania otoczenia. Chodzi o te funkcje, które pozwalają małym dzieciom zdobywać wiedzę o świecie, a dorosłym umożliwiają sprawne poruszanie się wśród ludzi. Demencja objawia się m.in. ogólnym osłabieniem sprawności intelektualnej, zaburzeniami mowy, brakiem kontroli własnych zachowań czy niemożnością planowania, oceniania i podejmowania decyzji. Osoby dotknięte otępieniem doświadczają także wahań nastroju.
Warto pamiętać, że demencja, jeśli się jej nie przeciwdziała, postępuje. Wielu ludzi wstydzi się do niej przyznać, bojąc się, że będą traktowani pobłażliwie. Choroba bywa więc traktowana jak osobista słabość. Tymczasem jej wczesne wykrycie pozwala na podjęcie stosownych kroków, m.in. w celu zapewnienia danej osobie bezpieczeństwa i opieki.
Choroba Alzheimera jest zwyrodnieniem układu nerwowego, którego pochodzenie nie jest do końca poznane. Najczęściej dotyka osoby po 65 roku życia. Wiąże się z nieodwracalnymi zmianami w mózgu, które stopniowo prowadzą do jego zaniku. Osoba dotknięta tym schorzeniem bezwzględnie potrzebuje stałej opieki, zwłaszcza w późniejszym stadium, które powoduje problemy w życiu codziennym.
Na początku rozwoju choroby Alzheimera pojawiają się zaniki pamięci. Wraz z nimi lub w następnej kolejności przychodzą zaburzenia orientacji. Trudności przysparza m.in. zapamiętanie godziny czy poruszanie się nawet w dobrze znanym otoczeniu. Niektóre objawy są podobne do tych występujących w depresji – np. spadek nastroju czy apatia – dlatego tak ważne jest postawienie diagnozy przez specjalistę.
W zaawansowanym stadium chorzy na alzheimera przestają rozpoznawać bliskie osoby i miejsca, takie jak dom i jego otoczenie. Bywają agresywni i miewają urojenia. W końcu tracą zdolność wykonywania codziennych czynności i potrzebują pomocy w myciu, ubieraniu czy korzystaniu z toalety. Dochodzi do tego niemożność chodzenia i utrata kontroli nad utrzymaniem moczu i stolca.
Leczeniem osób chorych na alzheimera oprócz psychiatry zajmuje się również neurolog.
Depresja, demencja czy alzheimer zaczynają się od podobnych objawów, ale te z kolei są dość powszechne u osób starszych i wcale nie muszą prowadzić do choroby. Potrzeba właściwej diagnozy to kolejny powód, dla którego warto udać się do specjalisty. Do konsultacji powinny skłonić:
- bezsenność,
- chowanie przedmiotów w miejscach do tego nieprzeznaczonych,
- gubienie się w miejscach dobrze znanych,
- nieodparta potrzeba bycia w ciągłym ruchu,
- niezrozumiałe pobudzenie, które może przejawiać się nieustanym mówieniem lub wykonywaniem niepotrzebnych czynności,
- przejawy agresji wobec siebie i osób z bliskiego otoczenia,
- rozdrażnienie i skłonność do wybuchów,
- trudności z wykonywaniem zadań według instrukcji,
- zapominanie imion, nazwisk i nazw,
- zapominanie o tym, że się z kimś rozmawiało,
- zaniedbanie higieny osobistej,
- zobojętnienie na wydarzenia rozgrywające się wokół, niechęć do podejmowania aktywności.
